نگرانیهای محیطزیستی از جنس «رعایت آیندهی انسان در جهان هستی» برای زیستی پایدار و سلامت است؛ از این منظر هر آنکس که دغدغههای محیطزیستی دارد؛ انسانی از نوع آینده است؛ انسانی که ضرورت رعایت آیندهی جغرافیایی و طبیعی زندگی آدمها را به عنوان یک مسئولیت پذیرفته و رخدادهای خوشآیند امروز زندگی را به قیمت تخریب آینده نمیپذیرد؛ اما این یک الگووارهی کلی است و قرار نیست هر آنکس که در این پارادایم اعلام نظر میکند؛ مصداق بارز فردی باشد که دغدغهی انسان آینده را دارد و حامی محیط زیست است؛ بر همین اساس؛ هر فردی که با انگیزههای متفاوت دربارهی رعایت قوانین محیط زیستی و ... سخن براند کارشناس محیط زیست نیست؛ به علاوه اینکه نمیشود به گونهای عمل کرد که «محیطزیست» و قوانین آن را به «محیط ایست!» بدل کند و هر فعالیت توسعهمحور در حوزه گردشگری همدان را با این قوانین محدود و مسدود کند و لشکرکشی رسانهای راه بیاندازد؛ اگر اینگونه باشد چگونه میشود به توسعهی گردشگری رسید!؟
** توسعه؛ ضرورت زیستن انسان معاصر
توسعه گردشگری در همدان، به عنوان مزیت اصلی توسعهای این استان، یک امر حیاتی است. توسعه ذاتاً ممکن است مشکلاتی مانند افزایش ترافیک، تغییرات موضعی در منظر شهری یا افزایش مصرف منابع را به همراه داشته باشد، اما این بدان معنا نیست که باید آن را متوقف کرد. انسان در محیط نیازمند توسعه است؛ توسعه موتور محرکه اشتغال، ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان امروز و ایجاد زیرساختهای بهتر برای نسلهای آتی است. قبول داریم که میشود با ایجاد فرصتهای جدید مکانی، در بخشهایی از شهر که کمتر محدودیت در آن وجود دارد هم به رشد آن فضاها کمک کرد و هم گردشگر را در همه جای شهر پخش کنیم، اما این به معنای محدود کردن سایر بخشهای شهر و استان برای توسعه گردشگری نیست. توسعه گردشگری نیازمند شبکهای متراکم از خدمات است و ساخت یک هتل در موقعیتی استراتژیک مانند بلوار ارم، میتواند یک «لنگر» برای جذب سرمایه، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم، و افزایش کلی ظرفیت پذیرش گردشگر باشد. مسدود کردن یک پروژه توسعهای مبتنی بر قانون با بهانههای سلیقهای، به نوعی توسعهگریزی است که شهر را از رقابت با سایر قطبهای گردشگری بازمیدارد.
** دغدغه محیط زیست یا دغدغه توسعهگریزی؟
اگر واقعاً دغدغه فعالان مخالفت، حفظ محیط زیست و سلامت شهر است، باید تمرکز خود را از ایستادن در برابر یک پروژه مجاز، به پیگیری موارد زیر تغییر دهند که آثار محیط زیستی و اجتماعی بسیار مخربتری دارند:
ساختوسازهای غیر مجاز باغات در گنجنامه و عباس آباد: تمرکز بر این ساختوسازها که نفع آن تنها به عدهای خاص (باغداران) میرسد و در مقابل، ترافیک سنگینی را برای همشهریها و گردشگران در روزهای تعطیل به شهر تحمیل میکنند، اولویت اصلی فعالان واقعی محیط زیست و توسعه شهری است. هر کدام از این ویلاهای غیرمجاز، بدون هیچ ضابطهای زمینهای با کاربریهای غیر مسکونی را بلعیده و با تبدیل باغات به کاربری مسکونی، از بار تلطیف هوای شهر کاستهاند.
** اجرایی کردن برنامههای توسعهای برای تسهیل تردد و روانی ترافیک در همه جای شهر: ترافیک خفهکننده شهر، سهم قابل توجهی از آلودگی محیطی و کاهش کیفیت زندگی دارد. اجرای برنامههای هوشمندسازی ترافیک، بهبود حملونقل عمومی و مدیریت تقاضای سفر در هسته مرکزی شهر، باید در اولویت قرار گیرد، نه تمرکز بر یک پروژه هتلسازی مشخص.
** اجرایی کردن برنامههای تسهیل در تردد در محور گنجنامه: محور گنجنامه به دلیل ظرفیت گردشگری بالا، در ایام تعطیل با ترافیک فلجکنندهای مواجه است که نه تنها تجربه گردشگر را تخریب میکند بلکه آلودگی صوتی و گازی زیادی تولید میکند. توسعه زیرساختها و ساماندهی مسیرهای دسترسی در این محور، دغدغهای واقعیتر از توقف یک یا چند هتل است.
** فرهنگسازی در جهت گسترش گردشگری شبانه: توسعه گردشگری شبانه، نه تنها زمان فعالیت اقتصادی را افزایش میدهد و درآمدزایی هتلها و رستورانها را به ساعات پایانی روز میکشاند، بلکه حجم ترافیک روزانه را کاهش داده و توزیع بهتری از حضور گردشگر در سطح شهر ایجاد میکند. این امر خود یک راهکار محیط زیستی و اقتصادی است.
** فرهنگسازی برای همدان به عنوان یک کل منسجم گردشگری: همدان پتانسیل بزرگی در گردشگری تاریخی (ابنیه)، جغرافیایی طبیعی، گردشگری غذا و ورزش و ... دارد. تمرکز بر معرفی و توسعه متوازن تمام این ظرفیتها در تمام شهرستانهای استان، به جای محدود کردن توسعه به چند نقطه کانونی، موجب توزیع عادلانه سرمایه و کاهش فشار بر مناطق خاص شهر میشود.
** سنجش عوارض توسعه برای امروز و فردا
توسعه همواره عوارض و عواقبی به همراه دارد. وظیفه مدیران ارشد، سنجش دقیق این عوارض برای «انسان امروز» که نیازمند شغل، درآمد و امکانات است، و «انسان آینده» است که به محیط زیست سالم نیاز دارد. ساخت یک هتل که بر اساس ضوابط و با هدف توسعه زیرساختهای گردشگری صورت میگیرد، در مقابل ساختوسازهای غیرمجاز و ایجاد گرههای ترافیکی غیرقابل مدیریت، اولویت پایینتری در تخریب محیط زیست دارد. مدیران باید این معادله را به درستی حل کنند و با اتخاذ تصمیم شجاعانه و مبتنی بر منافع بلندمدت، نه فشارهای مقطعی رسانهای، مسیر توسعه همدان را هموار سازند. توقف توسعه به بهانه دغدغههای غیرمتمرکز، به معنای به خطر انداختن معیشت امروز شهروندان و کند کردن چرخ توسعه برای آیندگان است.