جشنواره قرآنی «مدهامّتان» با پشتوانه‌ی شانزده دوره برگزاری موفق در سراسر کشور، امروز به مرحله‌ای از بلوغ و تجربه رسیده که توانسته بیش از هر رویداد دیگر، پیوند جوانان و نوجوانان مسجدی را با قرآن و فضای معنوی مساجد بازآفرینی کند. امسال، هفدهمین دوره‌ی این جشنواره‌ی ملی قرار است در استان همدان برگزار شود؛ شهری با ریشه‌های دیرین فرهنگی و مذهبی که انتخاب آن به‌عنوان میزبان نه‌تنها نمادی از استمرار مسیر قرآنی کشور، بلکه پاسخی به عطش معنوی مردمان این خطه برای حضور در رویدادی بزرگ و ملی است.
فضای همدان و زمینه‌های اجتماعی میزبانی
همدان، با پیشینه‌ای عمیق در ایمان مذهبی و بسترهای فرهنگی گوناگون، از دیرباز شهری بوده که صدای مؤذن و طنین قاریان قرآن در کوچه‌پس‌کوچه‌هایش شنیده می‌شود. جامعه‌ی مذهبی همدان از جمله جوامعی است که برای جشنواره‌های دینی و قرآنی استقبال عظیمی از خود نشان می‌دهد و در این زمینه خلأ برگزاری یک «رویداد ملی قرآنی» کاملاً احساس می‌شد. رخدادی که با حضور ۶۰۰ شرکت‌کننده‌ی برگزیده از سراسر کشور نه‌فقط نوای ملکوتی آیات الهی را در فضا می‌پراکند، بلکه تأثیری اجتماعی و فرهنگی عمیق بر استان خواهد گذاشت. همدان در چند روز میزبانی این جشنواره، به نماد اتحاد فرهنگی، معنویت جمعی و شکوفایی استعدادهای جوانی تبدیل می‌شود. وقتی صدها قاری جوان نفَس به نفَس آیات خدا را در مساجد و مراکز فرهنگی همدان می‌خوانند، شهر با عطر خوش کلام الهی جان تازه‌ای می‌گیرد ـ و این همان برکت فرهنگی است که از مجاورت ایمان و هنر برمی‌خیزد.
گستره‌ی برگزاری در سراسر استان و زمان اجرا
این رویداد باشکوه فقط متعلق به شهر همدان نیست؛ بلکه در گستره‌ی کل استان جریان می‌یابد تا در ایام برگزاری، مساجد و مراکز فرهنگی، رنگی از رویداد داشته باشد. از ۲۰ تا ۲۳ آبان‌ماه، نه فقط شهر همدان، که تمامی شهرستان‌ها و محلات این استان با «عطر کلام خدا» معطر خواهند شد. این همگانی شدن جشنواره نشانه‌ی روح واحدی است که قرآن در میان مردم می‌دمد و مرز جغرافیا را درنوردیده تا سراسر همدان به یک صحن مجلل نورانی بدل شود.
معنا و منشأ نام جشنواره «مدهامّتان»
نام این جشنواره از کوچک‌ترین آیه‌ی قرآن گرفته شده است؛ آیه‌ی شریفه‌ی «مدهامّتان» که در سوره‌ی «الرحمن» آمده است و دو واژه‌ی اصیل و ساده را در دل خود دارد: یعنی دو باغ خرم و سبز. اهمیت این آیه در آن است که به رغم کوتاهی‌اش، تصویری کامل از زیبایی آفرینش الهی ارائه می‌دهد؛ باغ‌هایی سبز، آکنده از جنبش و حیات. شاید همین کوتاهی و جوانی معنا باعث شده که نام رویدادی که ویژه‌ی رده‌های سنی زیر ۱۶ سال و بالای ۱۶ سال است، یعنی مخاطبانی جوان و روییده، «مدهامّتان» انتخاب شود؛ زیرا آن‌ها نیز مانند آیه‌ی کوتاه و زنده‌اند و در آغاز راهی بلند از فهم قرآن قرار گرفته‌اند.
معنای لغوی «مدهامّتان»
«مُدْهامَّتانِ» از مادّه «ادْهِیْمَام» و از ریشه «دُهْمَه» (بر وزن تهمه) در اصل، به معناى «سیاهى» و «تاریكى شب» است، سپس به سبز پر رنگ نیز اطلاق شده است، و از آن‌جا كه چنین رنگى، نشانه نهایت شادابى و طراوت گیاهان و درختان است، این تعبیر بیانگر نهایت خرمى آن دو بهشت است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه ادهیمام كه مصدر باب افعیلال است، از ثلاثى مجرد دهمة گرفته شده، و دهمة به معناى سبز پر رنگ است، به طورى كه از شدت سبزى رنگش متمایل به سیاهى شده باشد (و شاید در فارسى بتوان رنگ یشمى را مصداق آن دانست)، در این جمله در وصف دو بهشت مذكور مى‌فرماید: آن قدر سبز است كه سبزیش و غرور و ابتهاج درختانش به نهایت رسیده، و برگ‌ها متمایل به سیاهى شده است.
بنابراین، این واژه نه‌فقط یک آیه، بلکه نماد تعالی و طراوت جان در پرتو قرآن است و نام‌گذاری جشنواره با این عنوان، پیام‌آور جوانی و بالندگی نسل قرآنی کشور است.
رشته‌ها و اهداف جشنواره
این جشنواره‌ی ملی با رشته‌هایی متنوع برگزار می‌شود که هرکدام نماینده‌ی یکی از جلوه‌های پیوند جوانان با قرآن کریم‌اند؛ شامل تفسیر، قرائت تحقیق و ترتیل، قرائت تقلیدی، ترجمه‌خوانی، مربی قرآنی کودکان، نقاشی آیات، صحت اذکار نماز، حفظ موضوعی، حفظ جزء سی‌ام، حفظ کل قرآن، اذان و مکبری در دو بخش برادران و خواهران.
اهداف بنیادین جشنواره مدهامّتان نیز به شرح زیر است:
- گسترش فرهنگ قرآنی در جامعه: این جشنواره از فضای رقابت فراتر رفته و تلاش دارد قرآن را از محراب مسجد به دل جامعه بکشاند؛ تا قرائت آیات الهی به زبان رفتار و فرهنگ روزمره‌ی مردم بدل شود.
- بازآرایی و انسجام تیم‌های قرآنی مساجد: هم‌اندیشی، وحدت و کار تیمی فعالان قرآنی را در هر مسجد تقویت می‌کند.
- تقویت کانون‌های فرهنگی هنری مساجد به‌عنوان پایگاه‌های قرآن: تا هر مسجد نه‌تنها محل عبادت، بلکه کارگاه دائمی آموزش و خلاقیت قرآنی شود.
- هم‌افزایی ظرفیت‌های قرآنی در کانون‌های مختلف: ایجاد شبکه‌ای از همکاری مساجد، مؤسسات و علاقه‌مندان قرآن در سطح استان‌ها.
- شناسایی استعدادها و نخبگان قرآنی: تا قرآن‌آموزان برجسته شناسایی و به خدمت طرح‌های قرآنی آینده‌ی کشور درآیند.
در واقع، مدهامّتان صرفاً یک رویداد رقابتی نیست؛ نظام‌نامه‌ای فرهنگی برای زنده نگه داشتن روح قرآن در محلات و مساجد است.
نتایج اجتماعی و فرهنگی
استان همدان با غنای فرهنگی خود سزاوار آن است که در کنار صدای دل‌انگیز تلاوت قرآن، صدای دیگر هنرها نیز شنیده شود؛ کنسرت‌های موسیقی، نمایشگاه‌های نقاشی، سینما و تئاتر، نشست‌های ادبیات و داستان‌خوانی، و محافلی که روح و ذوق مردم را در مسیر تعالی زنده نگه می‌دارند. زیرا اسلام، آیین خشکی و انزوا نیست؛ اسلام مردم را غنی، هنرمند و شاد می‌خواهد.
در چنین بستری، جشنواره‌ی قرآنی مدهامّتان نه فقط صدایی از مصحف شریف، بلکه پژواکی از زندگی متعادل و پرنشاط اسلامی است. همدان با میزبانی این رویداد معنوی نشان خواهد داد که سرزمین ایمان می‌تواند همزمان موطن هنر، فرهنگ و شادی باشد؛ جایی که نوای الهی قرآن با رنگ و طعم زندگی ایرانی درهم می‌آمیزد، تا چشمه‌ی شادابی و معنویت در جان جامعه جاری شود.